Cà phê vợt là thức uống được người Hoa du nhập vào Sài Gòn vào những năm 1990 và nhanh chóng được nhiều người ủng hộ. Cà phê vợt ngày này cũng là loại cà phê được yêu thích nhất Sài Gòn vào những buổi sáng. Nhiều loại cà phê mới đã được du nhập vào nước ta qua nhiều thập kỷ thế nhưng cà phê vợt vẫn luôn có chỗ đứng trong lòng người dân Sài Gòn xưa và nay. Các quán cà phê vợt đã có tuổi đời hàng chục năm ở Sài Gòn là minh chứng rõ nhất cho điều này.
Mục Lục
Nguồn gốc cà phê vợt
Cà phê vợt hay còn được biết đến với những cái tên khác như cà phê bít tất, cà phê kho. Cà phê vợt du nhập vào Sài Gòn nhờ những người dân lao động gốc Hoa tại quận 5. Sau đó dần dần lan tỏa trong văn hóa cà phê khu phố thị thế kỷ 20. Cà phê vợt được coi là sự giao thoa giữa văn hóa Trung Hoa và văn hóa Sài Gòn.
Ở thời điểm ấy, cà phê phin chỉ dành cho tầng lớp trung lưu. Cà phê vợt là thức uống của những người dân lao động bình dị ngày ấy. Họ chẳng có thời gian ngồi chờ đợi ngắm nhìn từng giọt cà phê nhỏ xuống qua chiếc phin nhỏ. Cà phê vợt mang đến cho họ sự tiện lợi. Uống thật nhanh cốc cà phê mùi khen khét; nhạt nhòa và rồi lại quay lại với bộn bề cuộc sống.
Ngày nay, khi cà phê phin và cà phê pha máy thống lĩnh, cà phê vợt thu mình lại, chỉ còn một vài quán nhỏ bán cà phê vợt tại Sài Gòn. Người ta vẫn tìm đến đây như tìm về miền ký ức xưa cũ của Sài Gòn, trải nghiệm văn hóa cà phê ngày xưa ấy cả khu phố thị bậc nhất xứ Nam Kỳ.
Cách pha cà phê vợt
Người ta sử dụng những chiếc vợt làm bằng tấm vải the thưa và dài như chiếc bít tất thay thế cho phin, những chiếc vợt đặc biệt này cũng có thể sử dụng lại được rất nhiều lần. Chia sẻ kinh nghiệm về việc sử dụng chiếc vợt này, một người chủ quán cà phê vợt tại Sài Gòn chia sẻ không nên giặt vợt bằng xà phòng bởi sẽ làm mất hương thơm của cà phê.
Trước khi pha cà phê, người ta phải trụng sạch chiếc vợt này qua nước sôi. Cà phê xay nhuyễn được lọc qua chiếc vợt đặc biệt này, nhúng vào siêu nước đang sôi. Để cà phê đều vị, người ta lấy chiếc muỗng khuấy đều vài lần rồi đậy nắp siêu lại. Người ta sử dụng siêu đất, loại chuyên được sử dụng để sắc thuốc bắc để giữ trọn vẹn hương thơm.
Cà phê được ủ trong khoảng từ 5 đến 10 phút để hương vị cà phê thấm dần và hòa quyện với nhau. Sau đó, cà phê được đổ ra ấm sắt Tây để ra hết vị và dễ dàng sử dụng. Người ta tiếp tục đun thứ nước đầu này với lửa nhỏ liu diu trên bếp than dành cho những thực khách muốn uống cà phê vợt nóng.
Hương vị của cà phê vợt
Giữa những con phố trải dài với đủ thứ cà phê khác nhau. Cà phê vợt vẫn là thứ cà phê thu hút và khiến người ta muốn thử. Chẳng wifi, chẳng máy lạnh, những quán cà phê vợt nho nhỏ xưa cũ chỉ còn lại đâu đó góc nhỏ Sài Gòn tấp nập lại là điểm dừng chân được yêu thích.
Cà phê vợt không đậm đà như cà phê phin hay cà phê pha máy. Tuy nhiên ở nó lại mang một hương vị vô cùng đặc biệt. Hương cà phê nhẹ nhàng, với những người quen uống cà phê đậm vị sẽ thấy cà phê vợt có chút nhạt nhòa. Thưởng thức thật kỹ bạn sẽ ngửi thấy một chút mùi khét khét nhưng lại rất dễ chịu của cà phê. Cà phê vợt đậm đà theo cách tao nhã, không có vị đậm và đắng nặng nề.
Mẹo uống cà phê vợt đậm đà vị Sài Gòn xưa
Thứ cà phê mộc mạc bình dân ấy, chỉ cần tỏa ra mùi hương thơm ngát cũng khiến người ta tự tìm đến, lại quyến luyến mãi chẳng muốn rời đi. Bạn cũng có thể thêm chút đường hoặc sữa vào tách cà phê vợt, khuấy đều rồi từ từ nếm thử. Một chút cà phê hương vị tinh khiết, nước cà phê trải mỏng khắp miệng rồi nuốt xuống. Bạn có thể cảm nhận từng lớp hương thơm cà phê nhẹ nhàng lan tỏa khắp khoang miệng, xông thẳng lên hốc mũi, vòm họng lan tỏa lên tới đỉnh đầu.
Có thể bạn không biết, quán cà phê vợt lâu đời nhất của Sài Gòn hiện nay chính là nơi sản sinh ra bạc xỉu – thức uống nổi tiếng gần xa. Bạc xỉu chính gốc là bạc xỉu được pha bằng cà phê vợt. Thưởng thức chúng cùng bánh tiêu và cháo quẩy. Người ta nói rằng, đến thưởng thức cà phê vợt, bạn có thể nhìn thấy cả một xã hội thu nhỏ. Từ những cụ già tóc bạc cầm tờ báo giấy; nhẹ nhàng nhâm nhi cốc cà phê và hoài cổ về tháng ngày xưa cũ. Những người trẻ tuổi đến trò chuyện, trải nghiệm cái “hồn” của văn hóa cà phê Sài Gòn khi xưa, thưởng thức cái tình trong từng giọt cà phê.
Một số quán cà phê vợt nổi tiếng ở Sài Gòn
Cheo Leo Cafe
Cheo Leo Cafe đã tồn tại được hơn 80 năm tuổi. Đây được xem là quán cà phê vợt lâu đời nhất tại TP. Hồ Chí Minh. Tuy đã có mặt từ lâu nhưng quán vẫn thu hút được đông đảo khách hàng. Chính là nhờ vào hương vị cà phê đúng điệu và vị trí thuận tiện đi lại.
Quán cà phê Cheo Leo hoạt động theo mô hình hộ gia đình. Những thế hệ sau được tiếp nối bí quyết của ông cha để gìn giữ loại cà phê đặc biệt này. Mặc dù diện tích quán khá hạn chế; chỉ có 4 đến 5 bộ bàn ghế nhỏ nhưng lúc nào cũng đông khách. Quán nổi tiếng với những lý bạc xỉu theo cách pha cà phê truyền thống được đun trong các bình bằng đất. Bên cạnh đó, giá cà phê tại đây được đánh giá là bình dân, thậm chí là rẻ. Chì cần bỏ ra khoảng 8.000 đến 15.000 đồng. Thế là bạn đã có thể thường thức một ly cà phê hấp dẫn.
Cà phê Vợt Ba Lù
Cà phê Vợt Ba Lù nằm ở khu chợ Thủ Đô, đã có tuổi đời trên 80 năm. Tất cả các công đoạn pha cà phê đều được làm thủ công hoàn toàn. Sài Gòn vẫn còn một ít quán cafe vợt nhưng rang xay tại chỗ thì chỉ có nơi đây. Nếu đến đúng lúc, bạn sẽ được chứng kiến cảnh rang xay cà phê thủ công. Rồi trực tiếp tạo ra ly đồ uống cho thực khách. Trong quá trình rang, người Hoa còn cho thêm bơ, rượu để làm dậy mùi hương đặc trưng. Điều này đã làm nên hương vị đặc biệt của quán Ba Lù.
Quán mở cửa từ rất sớm. Bắt đầu từ trước cả khi họp chợ là 2 giờ sáng cho tới tận lúc tan chợ là 17 giờ hàng ngày. Diện tích của quán khá nhỏ, xung quanh là các hàng quán nên khá ồn ào. Tuy nhiên, không gì có thể ngăn cản được khách hàng yêu mến cà phê vợt Ba Lù. Với mức giá bình dân, chỉ 15.000 đồng cho một ly cà phê. Lượng khách hàng của quán vẫn luôn tấp nập trong suốt hàng chục năm qua.